Creëer een digitaal vriendelijke cultuur binnen het onderwijs

Door Henri Pater en Jeroen Stoop | 7 juli 2022
Digitale transformatie Wendbaar organiseren Slagvaardige IV/IM organisatie Onderwijs

Omgaan met digitale transformatie voor onderwijsinstellingen van de toekomst

Eerder omschreven we dat er meerdere valkuilen zijn bij de digitale transformatie binnen het onderwijs aan de hand van de vijf faalfactoren uit het Transformatiemoeras van Menno Lanting. In dit artikel gaan we in op één van de drie oplossingen en tevens de belangrijkste oplossing; het creëren van een digitaal vriendelijke cultuur.

Wat is een digitaal vriendelijke cultuur eigenlijk? Je herkent dat aan digitaal leiderschap, een ondersteunende managementstijl die initiatief aanmoedigt. Mist dat, dan stap je onherroepelijk in één van de valkuilen. Daarom hieronder een aantal handvatten om een digitaal vriendelijke cultuur te creëren.

Meer trends en informatie over digitale transformatie binnen het onderwijs ontvangen?

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

 

1. Digitale vaardigheden voor onderwijspersoneel zijn onmisbaar

Het begint om te onderkennen dat digitale vaardigheden onmisbaar zijn voor leerlingen, leraren, ondersteuners, leidinggevenden en bestuurders om succesvol te zijn. De toekomst is digitaal, en alleen dan kunnen de werknemers van de toekomst voldoende meekomen. Zij moeten dat (mede) leren op school, waaruit automatisch volgt dat de scholen zelf ook digitaal vaardig zijn en digitale vaardigheden over moeten kunnen brengen. Want hoe kun je anderen iets leren als je het zelf niet kunt?

Digitaal vriendelijke cultuur binnen het onderwijs

Digitale vaardigheden zorgen voor digitaal bewustzijn en zijn ook belangrijk om een goede digitale strategie te bepalen. Het gaat dus niet alleen de kundigheid om vaardigheden over te brengen of goed om te gaan met ICT-systemen. Het is ook nodig voor het verder ontwikkelen van de onderwijsinstellingen zelf. Nieuwe technologische ontwikkelingen zijn immers onmisbaar voor een goede bedrijfsvoering, ook bij onderwijsinstellingen.

“Je kiest niet voor een digitale strategie maar een strategie in een digitaal tijdperk”

Zo is bij Avans Hogeschool echt een ambitie ontwikkeld met onder andere een onderdeel technologie en data. Zo hebben zij een beeld van de inzet van technologie om het onderwijs flexibeler en effectiever te maken. Ook is men duidelijk over de inzet van learning analytics om de student handvatten te geven om diens leerproces effectiever en efficiënter in te richten en kunnen begeleider en docenten learning analytics gebruiken om de student beter te adviseren. Naast beide punten hebben zij ook een visie op leren in relatie tot technologie en data. Technologie is ondersteunend met als uitgangspunten: optimaal leren van studenten, de leerdoelen en de didactiek.

2. Management en bestuur onderwijs geven het voorbeeld

Management en bestuur moeten zelf digitaal vaardig zijn, bewust zijn en het verhaal uitdragen. Daarom is het verstandig als zij zichzelf verder ontwikkelen op het gebied van digitalisering. Management development trajecten uitbreiden met digitale vaardigheden kan een mooie stap zijn. Hierin kan het management en ook het bestuur opgeleid en gecoacht worden om digitaal vaardiger te worden.

3. Aannamebeleid bij werving van onderwijspersoneel

Houd bij het aannemen van nieuwe mensen rekening met de digitaal vriendelijke cultuur. Neem digitale kennis en competenties op als criteria in de werving van personeel. Dit geldt zowel voor management als medewerkers in andere functies (management en medewerkers).

Digitaal vriendelijke cultuur binnen het onderwijs

4. Strategische personeelsplanning van het onderwijs

Werk ook in bredere zin aan de opbouw van je personeelsbestand. Zorg dat het een gemêleerd gezelschap wordt, waarin mensen met de juiste achtergrond en goede opbouw van kennis en ervaring zich thuis voelen.

5. Digitale coaches op de werkvloer binnen de onderwijsinstelling

Met coaches die bestaande medewerkers helpen snijdt het mes aan twee kanten. Aan de ene kant helpen deze i-coaches (blended coaches, ICT coördinatoren, informatiemanagers, etc.) om digitaal vaardiger te worden. Maar ook de zichtbaarheid van de coaches helpt mee. Hieruit blijkt dat digitale vaardigheden belangrijk worden gevonden, iets dat afstraalt op het personeel.

6. De digitale generatie als onderdeel van je personeelsplanning binnen het onderwijs

Natuurlijk zijn de jongere generaties over het algemeen digitaal vaardiger dan de oudere. Zeker generatie Z, die ongeveer met een smartphone in de hand is geboren. Door jongeren aan te nemen wordt de organisatie daardoor automatisch digitaal vaardiger. Maar let wel: het meest waardevol is als het gemêleerde gezelschap op de juiste plek zit, dus doe dit op strategische plaatsen (mediavaardig is nog niet mediabewust).

Meer trends en informatie over digitale transformatie binnen het onderwijs ontvangen?

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

7. Zelf-organiserend vermogen van medewerkers binnen het onderwijs

Een belangrijke troef bij het veranderen van cultuur gaat om het verplaatsen van de verantwoordelijkheden en beslissingsbevoegdheid richting de werkvloer. In diverse organisaties en ook in het onderwijs zien we dat de managementlaag nog erg belangrijk is. Waar dat wordt losgelaten, ontstaan mooie dingen. Een voorbeeld binnen een andere branche is de Buurtzorg, waarbij zorgmedewerkers thuiszorg zelf organiseren en uitvoeren. Een gedachte-experiment is om dit te vertalen naar het onderwijs, bijvoorbeeld door een leraar, een IT specialist en een pedagogisch medewerker een team te laten vormen en hen te laten bepalen wat echt belangrijk is.

Je kunt dit nog verder trekken: Je legt dan de keuzes bij de student. Wat vinden zij bijvoorbeeld belangrijk, of welke technologische ontwikkeling zal hen het meest helpen.

8. Leren van fouten, vieren van successen binnen het onderwijs

Een cultuur veranderen gaat niet van de ene op de andere dag, en ook niet zonder slag of stoot. Daarom is het belangrijk – ook om digitaal vaardiger te worden –  dat je fouten mag maken. Heb je een keer de verkeerde keuze gemaakt en blijkt de technische oplossing niet te zijn wat je ervan verwacht? Dan krijg je de ruimte om dat te herstellen. En lukt het wel? Dan is dat reden om te vieren.

Digitaal-vriendelijke-cultuur-vieren-successesen onderwijs

Eén van de onderwijsinstellingen die wij eerder hebben benoemd die hierin succesvol is, is Avans Hogeschool. Zij hebben een doelstelling opgesteld ‘Ambitie 2025’, waarin ze aangeven hoe ze met hun onderwijs aansluiten op de toekomst. Om die ambitie mogelijk te maken, zijn er drie transities nodig. Allereerst de onderwijskundige, waarbij bijvoorbeeld flexibel onderwijs en blended learning mogelijk wordt. Ten tweede een organisatorische transitie, zoals het werken met zelforganiserende teams. En tot slot de digitale transitie, waarbij er optimaal gebruik wordt gemaakt van technologische mogelijkheden.

Hun belangrijkste lessen: technologie moet altijd een middel zijn, en geen doel op zich. Bovendien moet je de ruimte hebben om te proberen en te ervaren. En tot slot moeten mensen, processen en technologie met elkaar in balans zijn. Dan leer je gaandeweg dat je fouten mag maken en daarvan mag leren.

Onderwijsinstellingen: begin met jouw digitale transformatie, het is tijd!

Samenvattend zien we dat onderwijsinstellingen voor een fikse opgave staan. De digitale transformatie moet, maar is niet altijd makkelijk. Om te versnellen op digitalisering zullen zij eerst uit het transformatiemoeras moeten klimmen.

Hiervoor is steun en actieve stimulering en betrokkenheid vanuit bestuur en directie belangrijk. Begin daarom (ook) daar! Investeer in leergangen en opleidingen over digitalisering voor bestuurders en directieleden, stimuleer actieve kennisuitwisseling met voorlopers, breng inspirerende voorbeelden uit andere sectoren binnen. Veranker digitalisering in de onderwijsvisie.

Kortom: bouw aan een digitaal vriendelijke cultuur en neem het stuurwiel in handen! Hoe? Over het richting geven aan de digitale transformatie en de regie daarop lees je meer in ons volgende artikel. Deze niet missen? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief via de volgende button of neem vrijblijvend contact met ons op.

Wij werken nauw samen met Mark Timmermans vanuit ONDIVERA. Mark heeft bijgedragen aan de totstandkoming van dit artikel.

Meer trends en informatie over digitale transformatie binnen het onderwijs ontvangen?

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

Over ONDIVERA

Mark Timmermans Digitale-transformatie-en digitalisering-toekomst-onderwijsMark Timmermans is oprichter en consultant van ONDIVERA. Mark heeft ruim 20 jaar ervaring in het onderwijs en gebruikt deze ervaring om het alignment tussen Onderwijs en ICT te verbeteren. Hiervoor is een best practice ontwikkeld: “de ONDIVERA Methodiq”. Meer informatie: www.methodiq.nl en www.ondivera.nl.

    Over Henri Pater

    Henri Pater heeft als organisatieadviseur met focus op informatiemanagement en wendbaar organiseren, ervaring binnen een breed scala aan branches. Momenteel is Henri werkzaam bij het Deltion college. Binnen onderwijsinstellingen gaat Henri aan de slag met hun digitale transformatie en de omvorming naar meer modulair en flexibel onderwijs. Dit doet hij vanuit verbinding, begrip en multidisciplinaire samenwerking.

    Jeroen Stoop

    Consultant

    +31(0)30 7670350

    Over Jeroen Stoop

    Jeroen Stoop is principal consultant Digitale Transformatie bij Mobilee. Zijn expertise ligt o.a. op het gebied van informatiemanagement op het snijvlak van business en IT. Hij heeft ruim 25 jaar ervaring met informatiemanagement en digitale transformatie vraagstukken bij diverse organisaties, van overheidsinstanties tot en met financiële dienstverleners. Hij heeft ook jarenlang de masterclass Informatiemanagement gedoceerd in de mastersopleiding van de Hogeschool Utrecht.

    Lees ook:


    Ontvang meer artikelen direct in je inbox:

    Aanmelden