Is SAFe (Scaled Agile Framework) het antwoord voor jullie?

Voor alle duidelijkheid: de intentie van dit blog is niet om het Scaled Agile Framework (SAFe) als zodanig in een negatief daglicht te stellen. Er is immers al voldoende strijd tussen methodologen in de wereld die Agile heet. Een mooi voorbeeld hiervan is te vinden in een blog van Ken Schwaber (een van de ontwikkelaars van het Scrum Framework), uit 2013. Hierin werd de rechtstreekse aanval op SAFe geopend. Getuige de reacties onderaan het stuk, woedt er een flinke strijd tussen Scrum-adopters en SAFe-Agilisten. In deze discussie staat de ene waarheid diametraal tegenover de andere. Dit leidt niet tot een rijker inzicht over de toepasbaarheid van SAFe. Sterker nog, het verzandt in een strijd der ego’s.

De energie zou volgens mij veel meer gericht moeten zijn op het elkaar helpen tijdens de zoektocht naar de toepassing van Agile op organisatieniveau. Want één ding kunnen we met zekerheid vaststellen; de Agile transformatie is complex en er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden. Met het plakken van etiketten van ‘goed’ en ‘fout’ bewijzen we onszelf geen dienst en gaan we voorbij aan de complexiteit.

Maar hoe moeten we SAFe (Scaled Agile Framework) dan zien?

SAFe is simpelweg een framework om Agile op te schalen tot organisatieniveau. Nogal eens is er kritiek op de marketingmachine rondom SAFe. En ja, de realiteit is dat er verschillende bedrijven goed verdienen aan trainingen, certificeringen en implementaties van het framework. Echter, organisaties en adviseurs zijn er altijd zelf nog bij of, hoe en in welke mate ze SAFe toepassen. En juist dit intrigeert me. Want ondanks dat er weinig tot geen bewijs is over de effectiviteit van SAFe in de praktijk, gaan organisaties en masse aan de slag met de invoering ervan. Soms is de aanleiding een gebrek aan progressie in de Agile-transformatie, een andere keer ligt er een reorganisatie aan ten grondslag. Er zijn ook organisaties, waarin het opschalen een logische stap is in Agile-volwassenheid. Wat de aanleiding ook is, de worsteling in het traject dat volgt, is vaak de verbindende factor. Hoe kan dit?

Een valkuil uitgelicht

Een van de valkuilen bij het invoeren van frameworks, en in dit geval van SAFe, is volgens mij de neiging binnen organisaties om te stoppen met nadenken en kritische vragen stellen. De verleiding is groot om met het framework in de hand de voorgestelde structuur 1-op-1 te vertalen naar de huidige organisatie. Er wordt een Ist-Soll-plaatje geïmplementeerd. Deze rationele top down-aanpak druist vaak in tegen de energie die is ontstaan bij teams die leer- en experimenteercycli doorlopen om tot zelforganisatie te komen. Verzet ligt op de loer, een dynamiek zoals aan het begin beschreven, zou zomaar in je organisatie de kop kunnen opsteken. Gezamenlijk ontdekken en leren maken plaats voor theoretische discussies. Waarom zijn we er ook alweer aan begonnen?

Valkuilen voeden het leerproces, maar in allemaal trappen is niet nodig

Tijdens deze reis kom je onvermijdelijke valkuilen en belemmeringen tegen. Je hoeft deze niet allemaal te vermijden. Sterker nog, ze kunnen de start zijn van een mooie leer- en verbetercyclus en helpen in het bijstellen van je aanpak. Maar door bewust op pad te gaan, kun je beter op mogelijke valkuilen anticiperen. Sommigen kun je zelfs vermijden. Een dialoog tussen verschillende disciplines en op verschillende lagen in de organisaties is van belang bij het vergroten van het bewustzijn rondom het vraagstuk van schaling. Denk bijvoorbeeld aan vragen als:

• In hoeverre zijn de strategische oriëntatie van de organisatie en het vraagstuk rondom het Scaled Agile Framework in samenhang beoordeeld? | Willen we werkelijk die wendbare organisatie zijn die snel kan inspelen op de veranderende omgeving en business value centraal stelt? Of is er een andere strategische oriëntatie?
• Wat is de impact van het opschalen van Agile op de totale organisatie? | Zijn we ons ervan bewust dat opschaling een aanzienlijke verandering vraagt op aspecten als organisatiecultuur & leiderschap, governance, financiële planning en samenwerking met de klant.
• Waar staan we momenteel binnen onze organisatie met de Agile-ontwikkeling? | Hoe staat het met de Agile-volwassenheid in de teams? Wat zijn de leerervaringen? Zijn teams klaar om op te schalen? En wat is de volgende stap?

Empirisch opschalen; het beste van twee werelden

Als er een bewuste keuze is gemaakt om door middel van SAFe Agile op te schalen, dan rest de vraag, hoe? En hier komt, wat ik noem, empirisch opschalen om de hoek kijken. Vreemde term? Ik zal ‘m uitleggen.

Een veelgehoorde kritiek op het Scaled Agile Framework is dat het een belangrijke kracht van Scrum, de empirische benadering, geweld aandoet. Maar het één hoeft het ander niet uit te sluiten. Want als we de nog beperkte literatuur over de toepassing van SAFe erop naslaan, zijn het juist die organisaties waar initiatieven rondom SAFe succesvol zijn, die veel experimenteren (soms samen met klanten) en al doende het pad banen. Stap voor stap ontstaat invulling aan het op grote schaal Agile werken. Doen, leren, falen en delen is het credo. Dit kun je concreet invullen door met afdeling-overstijgende, multidisciplinaire teams processimulaties uit te voeren. In dergelijke simulaties kun je bijvoorbeeld het proces ‘Van organisatie-roadmap tot Scrum-backlog’ doorlopen. Of start kleinschalige experimenten op, om de nieuwe samenwerkingsvormen te verkennen.

Door dit te doen, maak je zichtbaar waar belemmeringen en kansen liggen. Het op deze wijze gezamenlijk ontdekken en leren, maakt dat de theoretische discussie naar de achtergrond verdwijnt. Het gesprek gaat dan over toegevoegde waarde voor klanten, het stellen van prioriteiten, onderlinge samenwerking en communicatie en over efficiency binnen de waardestromen van de organisatie. Het laten floreren van deze aanpak, vraagt echter wel iets van de organisatie, waaronder:

1. Leiderschap | Inspireren, verantwoordelijkheid stimuleren, motiveren
2. Transparantie |Open zijn over wat wel en niet werkt
3. Durf | Een nieuwe manier van werken vraagt van alle betrokkenen om, los van de huidige functie, te kijken naar andere vormen van organiseren
4. Vasthoudendheid | Transformeren is een kwestie van lange adem

Voeding voor de ziel

Door de structuur van het Scaled Agile Framework te verrijken met het empirische van Scrum, kan een essentieel en waardevol proces ontstaan. De eerdergenoemde vragen in dit blog kun je als kompas gebruiken. Wat volgt, is een continue reflectie op nut, noodzaak en timing. En juist dat geeft een ziel aan de conceptuele aard van het Scaled Agile Framework.
Mijn motto: blijf vragen stellen als voeding voor de ziel. Antwoorden zijn het gevolg. Eén van deze antwoorden zou zomaar eens SAFe kunnen zijn!

Vaker artikelen ontvangen over wendbaarheid?

[activecampaign]