Tien gouden tips voor dashboard design

Doordat bedrijven steeds verder digitaliseren en datagedreven gaan werken, groeit ook het aantal (data)dashboards. Ondanks dat er veel tijd en geld wordt gestoken in de ontwikkeling van dashboards en dashboard design, blijkt in de praktijk dat ze lang niet allemaal gebruikt worden. En dat is zonde! Hoe zorg je er nou voor dat jouw dashboards wel veelvuldig worden gebruikt?

Dashboard design: een goed begin is het halve werk

Eerder al schreef collega Elise Blanken een artikel over waar je op moet letten als je impact wilt maken met data. De belangrijkste conclusie uit haar betoog is dat ruim voor het maken van het dashboard zelf het echte werk al begint. Voordat je gaat bouwen is het namelijk belangrijk je doelgroep voor ogen te hebben en wat hun doelstelling is. Enkel wanneer dit duidelijk is uitgesproken, verduidelijkt en afgebakend, kun je een dashboard maken dat daadwerkelijk waarde toevoegt.

Voor dit artikel gaan we ervan uit dat je inmiddels weet wie je publiek is en welke actie zij willen ondernemen op basis van jouw dashboard. Weet je dit nog niet? Lees dan Elise’s artikel nog goed door. Maar nu is het tijd om concreet te worden. Om dashboard design overzichtelijk te maken voor je, zetten we hier tien gouden tips op een rij om het perfecte dashboard te maken.

Tip 1: Stap eerst maar even in je auto

De moeder aller dashboards is natuurlijk… het dashboard in je auto! Het is het meest effectieve én efficiënte voorbeeld van een dashboard. Maar waarom eigenlijk? Een auto dashboard is bijzonder overzichtelijk en duidelijk: zo lang er nergens een verontrustend lampje gaat branden kun je met een schuin oog tijdens het rijden de belangrijkste metertjes in de gaten houden. En is dat niet precies waar mensen in jouw organisatie naar op zoek zijn?

Denk bij elk dashboard dat je vanaf nu gaat maken even aan het dashboard van een auto.

Tip 2: Less is more

Nu je toch nog in je auto zit, tel ook eens het aantal metertjes. Je hebt waarschijnlijk een meter voor benzine, olie, snelheid, toerenteller en een indicator die aangeeft of je moet schakelen. En vooruit, je zou kilometerteller nog mee kunnen rekenen. Dat betekent dus dat alleen het hoognodige getoond wordt en dat is ook wat jij in jouw dashboard wilt. Natuurlijk begrijpen we dat het altijd moeilijk is om te bepalen wat nou écht nodig is en wat achterwege zou mogen blijven. Dwing jezelf daarom om je te houden aan een bepaald maximum.

Probeer voor het meest effectieve dashboard een view met zeven visuals (+/- twee) aan te houden, dus tussen de vijf en de negen.

Dat geeft je een handige houvast bij je dashboard design. Wist je trouwens dat er op een beeldscherm in ‘landscape-mode’ precies negen visuals passen?

Tip 3: Gebruik de juiste visualisatie

Bepaal op basis van de data die je wilt visualiseren, en de boodschap die je daarmee wilt overbrengen, welke visualisatie je gebruikt. Zo is het onlogisch dat veel automerken nog vasthouden aan een snelheidsteller met een wijzer. Inmiddels weet iedereen dat je bij 0 stilstaat, 50 rijdt in de stad en 100 tot 130 op de snelweg. Een digitaal getal in het midden is dan veel duidelijker. En dat komt waarschijnlijk voorzichtige rijders, die -10% van de maximale snelheid om zo een boete te vermijden, veel beter uit.

Gebruik de juiste visualisatie voor wat je wilt laten zien, maar maak het niet te exotisch of onrustig.

Vaak is een simpele staaf- of lijndiagram de beste keuze. Meer hierover lezen? Bekijk ook dit artikel over datavisualisatie.

Tip 4: Intuïtief en duidelijk

Het slechtste dat er kan gebeuren wanneer je een dashboard in gebruik neemt is dat niemand snapt waar zij of hij naar zit te kijken. Of dat er een gebruiksaanwijzing nodig is om toelichting te geven. Dat is in je auto niet nodig. Iedereen snapt dat als het onderste streepje van je benzinemeter rood wordt, je beter even kunt afslaan bij de pomp. Bovendien is dat bij alle auto’s ter wereld ongeveer hetzelfde.

Gebruik in je dashboard dan ook de universele klassiekers. Groen is goed, rood niet. Je doet er slim aan om de belangrijkste informatie linksboven te zetten, waar de meeste mensen beginnen met lezen. Een simpel pijltje geeft een opgaande of neergaande trend aan. En: zorg voor een drempelwaarde of doelstelling en maak ook die zichtbaar in de visual.

Vind het wiel niet opnieuw uit, maar leer van de klassiekers!

Tip 5: Rust en consistentie

Hou in gedachten: je bent een dashboard aan het maken, geen schreeuwerige reclamezuil. Kies daarom een paar kleuren die je telkens opnieuw gebruikt. Bij voorkeur natuurlijk de kleuren van het bedrijf of uit het logo. Pas wel op met signaalkleuren als rood en groen. Zorg ook voor een rustige layout, zodat de gebruiker zich kan focussen op de inhoud.

Kies een rustige lay-out, en blijf daarbij! En spreek dit vooral ook af als er meerdere mensen dashboards maken.

Tip 6: Benamingen kort maar duidelijk, niet multi-interpretabel

Wanneer je jouw dashboard design zo rustig en overzichtelijk mogelijk wilt maken, betekent dat ook: zo min mogelijk geschreven tekst. Let op: je visuals dienen wel allemaal minimaal een titel te hebben. Ook zul je op de assen van een grafiek moeten aangeven wat er getoond wordt. In beide gevallen wil je dat de teksten je dashboard duidelijker maken, niet verwarrender.

Hoe je erachter komt of je teksten duidelijk genoeg zijn? Plaats namen en titels op je rapport en toon dit zonder toelichting aan een paar mensen die het dashboard gaan gebruiken. Vraag hen niet ‘snap je het?’, maar vraag of ze jou woordelijk willen uitleggen wat ze denken dat ze zien.

Gebruik zo min mogelijk tekst, maar zorg wel dat deze tekst zo kernachtig mogelijk is.

Tip 7: Ga nooit een bestaand rapport nabouwen

Komt dit je bekend voor? Er moet een dashboard gebouwd worden en dan krijg je de instructie mee: ‘bouw dit bestaande dashboard maar na’. Het is per definitie zonde van je tijd en geld om iets om te bouwen wat je al hebt. Als het voldoet, hou het dan lekker zo. Bovendien beperk je met nabouwen je frisse blik, want je legt jezelf bij voorbaat kaders op. Is dat misschien de reden dat de snelheidsmeter al sinds de uitvinding van de auto een wijzer is, en niet inmiddels overal is vervangen door een digitaal getal?

Weiger het nabouwen van iets dat al bestaat en ga het gesprek aan waarom dit wordt gesuggereerd. Het zal niet de eerste keer zijn dat eindgebruikers dit enkel opperen niet omdat ze zo tevreden zijn met het huidige dashboard, maar omdat ze geen tijd willen steken in ontwikkelen van een goed dashboard.

Zorg dat je bij een nieuw dashboard opnieuw de dialoog aangaat wat er hoe getoond moet worden, maar vooral: waarom.

Tip 8: Laat zo snel mogelijk iets zien

Een frustratie bij dashboard design is (voor zowel de maker als de eindgebruiker) dat er na veel puzzelen en heel veel werk ein-de-lijk iets wordt opgeleverd, en dan… totale deceptie! Maar dít hadden we niet bedoeld! Iedereen kent zo langzamerhand dit plaatje wel en ook bij het maken van dashboards zien we dit maar al te vaak gebeuren.

Zorg dat je zo snel mogelijk iets kunt laten zien. Je eerste visual op het dashboard bijvoorbeeld, of beter nog: maak een mock-up. In een tekenprogramma, in Excel, desnoods met pen en kleurpotlood op papier. Je krijgt dan feedback op een moment dat het nog heel makkelijk bijsturen is.

Lever resultaat op in kleine stapjes om een succesvol eindresultaat te garanderen.

Tip 9: Zorg voor snelle en eenvoudige analysemogelijkheden

Als het goed is, wordt het dashboard inderdaad gebruikt voor ‘actionable insights’. Stel nu dat één van de KPI’s op rood gaat, of een trendlijn een breuk laat zien, dan zal de gebruiker daar iets mee moeten. In sommige gevallen zal een uitgebreide analyse nodig zijn om te achterhalen wat de oorzaak is, maar vaak is dat helemaal niet nodig. Met wat simpele selecties of filtering is dan te achterhalen waar de verschillen vandaan komen.

Dit betekent wel dat je moet weten welke selecties precies gemaakt moeten kunnen worden. Bepaal dit dan ook in de gesprekken over de doelstelling van het dashboard design. Hou dit, zeker in het begin, heel erg simpel.

Spreek bij aanvang van het dashboard design af welke selecties precies gemaakt moeten kunnen worden.

Tip 10: Hou een vinger aan de pols

Hoera, het is gelukt; het dashboard staat in productie! Maar: het werk is dan zeker nog niet klaar. Tijdens het daadwerkelijke gebruik van het dashboard zal waarschijnlijk blijken dat er ‘tweakes’ nodig zijn. Hoewel het soms niet zo voelt, is dit alleen maar goed nieuws. Je moet je eerder zorgen maken als je weinig of zelfs niets hoort.

Blijf in gesprek om ervoor te zorgen dat het dashboard blijft aansluiten bij de behoefte en misschien nog wel continu beter wordt.

Blijf ook na de oplevering van je dashboard in gesprek met de eindgebruiker(s) om het dasboard te tweaken voor optimaal gebruik.

Een laatste tip

Met deze 10 tips moet je al een flink eind kunnen komen. Nog een laatste tip: maak zélf ook een dashboard, namelijk eentje die het gebruik van jouw dashboards monitort. Zo kan ook jij direct actie ondernemen als er iets afwijkends te zien is.

Heb je meer vragen over jouw dashboard design of wil je een niveau dieper tijdens een workshop datavisualisatie? Neem dan contact met ons op.