De Toekomst van Data en Technologie: 4 Belangrijke 2025 Trends
2024 was een bewogen jaar. Zowel buiten als binnen Nederland. Een nieuw kabinet zag het licht, we werden weer geen Europees Kampioen, maar waren wel succesvol op de Spelen…En op het gebied van de toekomst van data en technologie traden bijvoorbeeld de AI Act en CSRD in werking. In combinatie met macro-economische ontwikkelingen betekent dit wat voor de Nederlandse economie.
Om bij te blijven met de belangrijkste ontwikkelingen voor jouw branche duiden we vanuit Mobilee traditiegetrouw enkele van de meest opvallende trends voor je.
Brede ingebruikname van AI
Volgens CBS gebruikte in september 2024 bijna een kwart van de Nederlanders en 60% van de organisaties kunstmatige intelligentie (AI) zoals ChatGPT of Copilot. Een onderzoek van TNO laat zien dat er alleen al bij Nederlandse gemeentes 105 verschillende AI-toepassingen worden gebruikt. De meest gebruikte AI-vormen zijn beeld- spraak- en tekstherkenning. Daarnaast zien we AI veel bij analyse van grote datasets om patronen te herkennen en daarmee nog betere beslissingen te nemen.
Is dit dan nog wel een trend voor 2025? Jawel, want we zien juist in 2025 dat het expirimenteren met AI in toenemende mate verandert in het concreet toepassen in processen. Een voorbeeld is de Gemeente Den Haag die in het stadhuis een hologram met AI heeft gehad om vragen over kindervaccinaties te beantwoorden.
Aandachtspunten en risico’s
Er zijn echter ook zorgen over privacy, verkeerde beslissingen op basis van onjuiste gegevens, dat fouten niet meer rechtgezet kunnen worden of een hoger risico op vooroordelen. Op de volgende manieren kan een organisatie het gebruik van AI beheerd toestaan:
- AI-beleid voorkomt datalekken en slechte beslissingen
Door middel van een AI-beleid kunnen organisaties bepalen hoe ze omgaan met organisatiedocumenten, de mate van menselijk toezicht, onderlinge verantwoordelijkheden en te nemen beheersmaatregelen. Zo wordt voorkomen dat AI op de verkeerde wijze wordt ingezet en leidt tot datalekken of verkeerde beslissingen. - Nieuwe kwetsbaarheden afdichten
Het gebruik van AI kan door kwaadwillenden worden gebruikt om AI-modellen om de tuin te leiden, de werking van het systeem te saboteren of erachter komen hoe de algoritmes werken. Tegen deze dreigingen moet de organisatie bestand zijn. Wordt generatieve AI in combinatie met persoonsgegevens gebruikt? Dan kan het nodig zijn om een Data Protection Impact Assessment (DPIA) en een Impact Assessment Mensenrechten en Algoritmes (IAMA) uit te voeren. - Menselijke controle
Zoals bleek bij de Toeslagenaffaire, kunnen algoritmes makkelijk data gaan interpreteren op een discriminerende wijze. Zo lag X (Twitter) in 2020 ook al onder vuur omdat het algoritme voorkeur gaf aan het uitsnijden van witte gezichten bij het tonen van previewafbeeldingen. Menselijke controle is daarom nodig om de uitkomsten van het algoritme te interpreteren: welke data kan worden gebruikt en wat is de uiteindelijke uitkomst? - AI-vaardigheden
Bovenstaande punten kunnen alleen slagen wanneer medewerkers AI-vaardigheden ontwikkelen. Organiseer trainingen in het omgaan met AI waarin thema’s als snel en efficiënt informatie verzamelen en het beoordelen van gegenereerde data centraal staan .
Hybride cloud
“Het gebruik van hybride multi-cloudmodellen in de publieke sector verviervoudigt in de komende één tot drie jaar”
(onderzoeksrapport, Nutanix 2024)
Veel organisaties werken inmiddels met meerdere cloudomgevingen om de afhankelijkheid van aanbieders te verminderen en platform-specifieke voordelen te benutten. De volgende trend op het gebied van de toekomst van data en technologie hierin is het effectief combineren van zowel de bekende openbare public clouds als private, on-premise cloudomgevingen.
Beveiliging van gevoelige gegevens
Naast de voordelen die een multi-cloud biedt, wordt de private cloud vaak gebruikt om gevoelige gegevens op te slaan, omdat op deze omgeving specifieke beveiligingsregels kunnen worden ingesteld. Zo wordt de flexibel ingerichte public cloud de voorkeursomgeving voor de normale bedrijfsgegevens, terwijl de (extra) gevoelige gegevens extra zijn afgeschermd op de private cloud.
De uitdaging die dan ontstaat is om deze cloudomgevingen flexibel samen te laten werken. Gelukkig zijn private clouds veel flexibeler in te richten dan traditionele on-premise omgevingen, toch vereist het verregaande integratie om de juiste data snel op de juiste plaats te krijgen. Beschrijf daarom in een hybride cloud-beleid hoe wordt omgegaan met toegang, firewalls en versleuteling van de verschillende cloudomgevingen. Medewerkers die de voor- en nadelen van de verschillende omgevingen begrijpen, zijn hierbij onmisbaar.
Duurzaamheid
Als laatste speelt duurzaamheid een factor in het gebruik van hybride cloud. Steeds vaker zien we organisaties die onderzoeken welke providers zo groen mogelijk opereren om daarmee hun duurzaamheidsdoelen eerder te bereiken. De noodzakelijke eerste stap hierin is een efficiënte inrichting van omgevingen, zonder dubbele dataopslag.
Data marketplace: Datagedreven werken met perfecte klantbeleving
De Data Marketplace is een digitaal platform waar datasets en -producten worden aangeboden op een klantvriendelijke manier en die eenvoudig beheerd kunnen worden. Zie het als een webwinkel met de beschikbare dataproducten die een organisatie heeft ontwikkeld of ingekocht.
Interne en externe marketplaces
Er zijn twee soorten Data marketplaces: interne en externe. Interne systemen worden alleen intern bij organisaties gebruikt; bijvoorbeeld om allerhande datasets en rapporten gestructureerd aan te bieden. Ze zorgen voor een intuïtieve front-end en een beheersbaar rechtensysteem. Tevens kunnen deze de BI-producten gestroomlijnd aanbieden aan gebruikers, waar dit momenteel vaak een ongestructureerde brei aan producten is. Ze vormen een uitstekende manier om data eindelijk écht centraal binnen de organisatie aan te bieden.
Externe marketplaces voegen hier een laag aan toe: datasets van derde partijen. Kijkend naar de toekomst van data en technologie zit hier de echte innovatie. Organisaties kunnen de gegevens van derde partijen, bijvoorbeeld een onderzoeksinstituut, eenvoudig kopen en ophalen via de reeds bestaande koppeling van haar BI-tooling. De verkoper kan haar product hiermee zonder maatwerk aanbieden aan een grote groep nieuwe klanten.
Dit is vergelijkbaar met het idee van Apple uit 2007 om apps van derde partijen toe te staan op hun iPhone. Op dezelfde manier zou het gebruik van gegevens van derde partijen, zoals marktonderzoeken, statistische gegevens en benchmarks, radicaal kunnen worden vereenvoudigd met behulp van de externe marketplace. Zo kunnen er met nóg betere data nóg betere bedrijfsbeslissingen worden genomen.
Experimenteer en profiteer
Voor 2025 voorspellen we een grote groei in het aantal 3rd party datasets die worden aangeboden via deze kanalen, terwijl er tegelijkertijd concurrentie ontstaat tussen de verschillende platformen om klanten en leveranciers van data te binden. Die combinatie biedt een mooi moment voor organisaties om te experimenteren met de mogelijkheden van deze technologie. Door de mogelijkheden van de verschillende leveranciers te onderzoeken en te vergelijken met de behoeftes van de organisatie, kun je al vroeg gebruik maken van de extra mogelijkheden die deze technologie te bieden heeft.
Klantgerichte Overheidsdiensten
Als Mobilee komen we bij veel organisaties en we zien allerhande bewegingen. Eén van die bewegingen is dat wettelijke uitvoeringsinstanties, zoals Belastingdienst en RIVM, steeds meer gaan opereren als publieke dienstverleners. Met het oog op de toekomst van data en technologie staan niet meer de eigen processen en beleidsregels centraal, maar de ervaring die burgers en bedrijven hebben bij het gebruiken van de processen. Zoals blijkt uit onze trendrapporten van de afgelopen jaren (link onder het artikel) is deze trend niet nieuw, maar slaat nu wel aan bij alle overheidsinstanties.
Klantgerichter worden
Een publieke organisatie die opereert als dienstverlener met de klant centraal, daar komt een heleboel bij kijken. Want een cursus “klantgerichtheid” voor medewerkers met direct contact met inwoners is niet het enige. Het is het allerlaatste stapje, als het überhaupt al nodig is. Veel belangrijker is het implementeren van processen, software en een cultuuromslag.
Het begint met het organiseren rondom Customer Journeys en grote, complexe organisaties kunnen misschien meteen de stap zetten naar Solutions Trains vanuit het SAFe framework. Wellicht is er software nodig met meer mogelijkheden tot personalisering en moeten daarvoor de aanbestedingsprocedures worden veranderd. Natuurlijk moet alle nieuwe software worden geïmplementeerd en de oude verwijderd. Het vereist een cultuuromslag bij iedereen in de organisatie om de menselijke maat meer mogelijk te maken – en stevige discussies over de vlakken waarin en met welke kaders die wel en niet kan worden toegepast.
Programma Werk aan Uitvoering
In 2021 is het programma Werk aan Uitvoering gestart, waarbij er radicaal en integraal naar alle processen binnen de overheid wordt gekeken. Vanaf begin 2024 is er daadwerkelijk stevig gestart met initiatieven om over overheidsorganisaties heen de klantervaring te verbeteren. Zo werken we bij Mobilee mee aan een overzicht van kosten die een burger bij verschillende overheidsinstellingen heeft, of onderzoeken we het al dan niet samenvoegen van verschillende instanties.
Deze beweging zou weleens kunnen gaan leiden tot grote veranderingen waar we in de periode tot 2030 de vruchten van gaan plukken. Hoe ver dat zal gaan? Waar de overheid tot nu toe achter liep op het bedrijfsleven op het gebied van klantervaring, kan ze nu radicale stappen zetten met de nieuwste technologieën, zelfs over meerdere overheidsorganisaties heen. Zo zou het zomaar kunnen dat over een paar jaar de verwachtingen van alle Nederlanders worden verhoogd door de dienstverlening van de overheid. En kun je de overheid dan nog bijbenen…?
De Toekomst van Data en Technologie
Bovengenoemde trends voor de toekomst van data en technologie tonen ons een beeld waarin technologie niet alleen een hulpmiddel is, maar een strategische partner in het bereiken van organisatorische en maatschappelijke doelen. Van GenAI die slimme en efficiënte oplossingen biedt tot hybride cloudmodellen die veiligheid en flexibiliteit combineren, en van de kracht van datagedreven werken via data marketplaces tot het mensgericht transformeren van publieke diensten. Ze hebben allemaal een enorme potentie.
Zoals altijd echter, gaan grote kansen hand in hand met verantwoordelijkheid. Het is essentieel om risico’s zoals privacy problemen en een gebrek aan menselijke controle proactief te beheersen. Alleen door technologie te combineren met duidelijke richtlijnen, goed doordachte beleidskaders en een sterk menselijk bewustzijn, kunnen organisaties echte vooruitgang boeken.
Bij Mobilee geloven we dat de sleutel tot succes ligt in balans: het slim omarmen van nieuwe innovaties, terwijl je blijft bouwen aan een organisatie die veerkrachtig en wendbaar is. Door mens, proces en technologie op elkaar af te stemmen, kunnen organisaties niet alleen de uitdagingen van morgen het hoofd bieden, maar ook echt een verschil maken. Wij denken daar natuurlijk graag in mee!
Lees meer:
CBS Onderzoek:
Bijna kwart Nederlanders gebruikt kunstmatige intelligentie zoals ChatGPT
TNO AI bij Overheid:
Steeds meer kunstmatige intelligentie ingezet door overheid
E-book:
Informatiemanagement 2.0: voor toekomstbestendige organisaties
E-book:
Het kan wél: de weg naar digitale transformatie
MobileeTrendrapport 2024:
Verder dan bits & bytes
Mobilee Trendrapport 2023:
De menselijke factor als gamechanger binnen digitale transformatie
Op de hoogte blijven van alle trends? Schrijf je voor onze nieuwsbrief!
Schrijf je in